Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (“CPTPP”) đã chính thức có hiệu lực từ ngày 30 tháng 12 năm 2018, được kỳ vọng sẽ đem lại nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập với những nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ngay từ các vòng đàm phán, sở hữu trí tuệ trong CPTPP đã là một trong những lĩnh vực nổi bật được quan tâm hàng đầu bởi các quốc gia thành viên. Nhiều quy định chặt chẽ đòi hỏi Việt Nam cần sửa đổi hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ để phù hợp với quy định quốc tế.
Dưới đây là tổng quát về một số quy định nổi bật về Sở hữu trí tuệ của Hiệp định CPTPP và những thay đổi dự kiến đối với khung pháp lý hiện tại mà Việt Nam sẽ phải thực hiện trong quá trình thực thi CPTPP.
Hiệp định CPTPP gồm có 30 chương 4 phụ lục và nhiều thư trao đổi song phương. Bảo hộ các quyền SHTT được quy định trong Chương 18 của Hiệp định, gồm có 73 điểm và 04 phụ lục, sau khi đã tạm hoãn thi hành đối với 10 điểm và 02 phụ lục (E, F) so với Hiệp định TPP.
Đối chiếu với CPTPP, các quy định mới cơ bản của Hiệp định này so với quy định hiện hành của Luật SHTT của Việt Nam, gồm có:
1, Thứ nhất, các Công ước quốc tế về SHTT mà Việt Nam cần gia nhập gồm:
- Hiệp ước Budapest của WIPO về Công nhận quốc tế đối với việc nộp và lưu chủng vi sinh nhằm các mục đích trong thủ tục về sáng chế (1977), được sửa đổi ngày 26/9/1980, thời hạn: 2 năm để gia nhập (14/01/2021)
- Hiệp ước WCT của WIPO về quyền tác giả, thông qua tại Geneva ngày 20/12/1996, thời hạn: 3 năm để gia nhập (14/01/2022)
- Hiệp ước WPPT của WIPO về buổi biểu diễn và bản ghi âm, thông qua tại Geneva ngày 20/12/1996, thời hạn: 3 năm để gia nhập (14/01/2022).
Và khuyến nghị (không bắt buộc) tham gia Thỏa ước La Hay (Hague) về đăng ký bảo hộ quốc tế kiểu dáng công nghiệp.
2, Thứ hai, Yêu cầu bảo hộ nhãn hiệu âm thanh, thời hạn: 3 năm để bổ sung (14/01/2022) và khuyến nghị bảo hộ nhãn hiệu mùi hương;
3, Thứ ba, Hiệp định quy định nâng cao phạm vi bảo hộ đối với các nhãn hiệu nổi tiếng (Điều 18.22)
4, Thứ tư, Việt Nam cần thiết lập hệ thống nộp đơn, duy trì (gia hạn) hiệu lực nhãn hiệu điện tử (online services), và một hệ thống tra cứu nhãn hiệu online (Điều 18.24)
5, Thứ năm, Hiệp định quy định, Hợp đồng li-xăng không bắt buộc phải đăng ký (Điều 18.27), sửa quy định này trong Luật (Điều 148.2)
6, Thứ sáu, Hiệp định quy định, Thủ tục giải quyết tranh chấp tên miền cần hợp lý, phải căn cứ trên nguyên tắc được quy định trong chính sách giải quyết tranh chấp tên miền được Tổ chức Quản lý tên miền quốc tế (ICANN), cụ thể là phải thay đổi thông tin tên miền hoặc trả lại tên miền nếu nó xâm phạm nhãn hiệu đang được bảo hộ (Điều 18.28), (sửa Nghị định 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng)
7, Thứ bảy, Hiệp định quy định, Bảo hộ kiểu dáng cho một phần của sản phẩm (bảo hộ kiểu dáng riêng phần) (Điều 18.55), sửa quy định hiện nay của Luật SHTT
8, Thứ tám, Hiệp định quy định, việc thực thi quyền SHTT cần nguyên tắc xử lý hiệu quả, có chế tài mạnh, tạo ra sự răn đe đối với hành vi xâm phạm để ngăn ngừa vi phạm trong tương lai nhưng không được làm ảnh hưởng đến hoạt động thương mại hợp pháp bình thường và tránh bị lạm dụng, cụ thể như:
- Hành vi xâm phạm nhãn hiệu và bản quyền cần bị xử lý nghiêm, cả về hình sự (với mức phạt có tính răn đe), trả cho chủ thể quyền lợi nhuận mà người xâm phạm thu được được việc xâm phạm bản quyền, buộc bên thua kiện phải bồi thường thiệt hại đầy đủ, bao gồm cả án phí và chi phí luật sư một cách thích đáng (Điều 18.74)
- Hành vi xâm phạm nhãn hiệu, bản quyền trong lúc tập kết hàng để xuất khẩu hoặc quá cảnh cũng bị xử phạt (Điều 18.76)
- Quy định xử lý hình sự đối với tội trộm cắp bí mật thương mại (ví dụ? cố ý truy cập máy tính trái phép, chiếm đoạt bí mật thương mại, bộc lộ bí mật thương mại một cách trái phép qua hệ thống máy tính) (Điều 18.78)
9, Thứ chín, Hiệp định cũng Khuyến nghị chính phủ & cơ quan nhà nước sử dụng phần mềm máy tính có bản quyền (Điều 18.80)
Trên đây là một số điểm mới của CPTPP so với Luật SHTT hiện nay của Việt Nam.
